Сместена во југоисточниот дел на Македонија, во регионот на Гевгелија, Серменинска Река е вистински пример за природна убавина, нудејќи пејзаж што воодушевува и ги остава посетителите без здив. Често опишувана како една од најубавите реки во државава, со своите чисти води и уникатни бигрени каскади, претставува дестинација од исклучителна привлечност. Создадени низ векови на природни процеси, овие каскади ја прават реката споредлива со хрватските Крка или Плитвички Езера, но во помал, поинтимен обем. Оваа статија ја истражува природната убавина на Серменинска Река, нејзината географска локација, хидрографски карактеристики, стопанско значење и итната потреба за заштита на овој кревок екосистем.
Серменинска Река се наоѓа во општината Гевгелија, во Гевгелиско-Валандовската Котлина, во југоисточниот дел на Македонија, во близина на границата со Грција. Реката извира под месноста Две Уши на планината Кожуф, на надморска височина од 1700 m. Нејзиниот тек се протега во правец запад-исток, по падините на Кожуф, навлегувајќи пред вливот во Гевгелиското Поле. Реката поминува низ селата Серменин и Мрзенци, пред да се влее во реката Вардар од нејзината десна страна, североисточно од градот Гевгелија, на надморска височина од 46 m. Географски, реката може да се лоцира приближно на координатите 41°10’5.90″N 22°29’55.46″E, во регионот познат по средоземна клима и плодна почва. Серменинска Река има вкупна должина од 24 km, со сливно подрачје што зафаќа површина од 62 km², припаѓајќи на Егејскиот речен слив. Реката има вкупна висинска разлика од 1654 m и просечен надолжен пад од дури 69‰. Овој значителен пад во горниот тек, кој нагло се намалува кај селото Серменин, во комбинација со варовничкиот состав на изворите, овозможува формирање на карактеристичните бигрени каскади.
Клучната одлика на Серменинска Река се токму нејзините бигрени каскади, геолошко-геоморфолошки феномен што ја издвојува од другите реки во регионот. Овие каскади, кои се бројат во десетици, ако не и во стотици, се формирани преку таложење на калциум карбонат, процес предизвикан од водите богати со минерали. Од варовничките извори на Кожуф, реката носи значителна концентрација на растворен калциум бикарбонат. Кога оваа вода ќе дојде во контакт со воздухот на површината, се ослободува јаглерод диоксид, при што на погодни места, се создаваат цврсти наслаги од калциум карбонат. Со текот на времето, овие наслаги „нараснуваат“ во природни прегради високи и до 1,5 метри, кои на реката ѝ го даваат нејзиниот препознатлив, терасовиден изглед. Каскадите започнуваат на околу 2 km спротиводно од селото Серменин, а завршуваат неколку стотици метри низводно од водопадот „Вера“ во самото село, што значи се протегаат на вкупна должина од околу 3 km. Секоја каскада е уникатна скулптура, обликувана од интеракцијата на водата, минералите и времето. Резултатот е низа блескави базени и водопади што нежно се спуштаат низ пејзажот, со кристално чисти води што ја рефлектираат околната зеленина. Овој предел, со својата спокојна убавина, создава чувство на безвременост, како да се чекори во заборавен дел од рајот.
Пејзажот на Серменинска Река неизбежно потсетува на познатите национални паркови Крка и Плитвички Езера во Хрватска, познати по своите бигрени водопади и тиркизни води. Иако се неспоредливо помали по обем, каскадите на Серменинска Река нудат сличен спектакл, со дополнителна привлечност на релативно неоткриена дестинација. Недопрената околина на реката овозможува чувство на интимност што често недостасува на поголемите, туристички популарни локации. Посетителите можат да прошетаат по нејзините брегови, восхитувајќи се на нејзината недопрена природа, без гужвите што често ги придружуваат познатите дестинации.
Покрај каскадите, уште една природна вредност на реката е водопадот „Вера“, висок 5 метри, сместен во село Серменин. До него води пешачка патека долга 300 метри, почнувајќи од месноста „Чешма“ покрај главниот пат, која завршува со околу 50 солидно обезбедени скали и дрвено мовче со видиковец и клупи за одмор. Овој живописен водопад, опкружен со преубав природен амбиент, некогаш бил запуштен, но благодарение на локалните напори е претворен во вистински рај за посетители. Сега привлекува љубители на природата со своите бигорни формации, мали природни базени и свеж планински воздух, нудејќи идеално место за релаксација. Планирано е пристапот да се премести од друга страна за да се избегне приватен имот, што дополнително ќе го подобри доживувањето.
Околниот екосистем е подеднакво волшебен. Реката е опкружена со густи шуми и зелени ливади, дом на разновидна флора и фауна, под влијание на средоземната клима на Гевгелиското Поле. Тивкиот жубор на водата и шумот на лисјата создаваат мирна атмосфера, што ја прави идеална локација за љубителите на природата, фотографите и оние што бараат спокој во дивината. Биодиверзитетот на областа, поддржан од чистите води на реката, дополнително ја нагласува нејзината еколошка важност. Серменинска Река има потенцијал за стопанска примена, особено во контекст на водоснабдувањето. Според „Стратегија за одржлив развој на Општина Гевгелија за периодот 2006-2011“ (Гевгелија: Општина Гевгелија, септември 2006), бил предвиден проект за зафаќање на водите на реката за водоснабдување на градот Гевгелија, со проценета вредност од 150 милиони денари. Овие планови ја истакнуваат важноста на реката не само како природен, туку и како економски ресурс за регионот. Серменинска Река, со својата уникатна природна убавина и еколошка важност, заслужува посебна заштита за да се задржи нејзината чистота и да се обезбеди нејзината долгорочна одржливост. Во Македонија, општите предизвици со кои се соочуваат речните системи вклучуваат загадување од индустриски, стопански и активности од домаќинствата, како и неконтролирано испуштање на отпадни води. Овие проблеми се особено изразени во големите реки како Вардар, Брегалница и Црна Река, но можат да влијаат и на помалите водотеци како што е Серменинска Река. Истражувањата покажуваат дека нашите речни системи, често се загрозени од развојни проекти, меѓу кои како проблем, особено се истакнуваат малите хидроелектрични централи, рибници и други инфраструктурни објекти, кои можат да ја нарушат природната средина и екосистемот. Затоа, преку заеднички напори на локалната заедница, еколошките организации и државните институции, треба да обезбедиме Серменинска Река да остане недопрена оаза за идните генерации.
За оние што сакаат да ги истражат скриените бисери на Македонија, Серменинска Река нуди незаборавно искуство. Нејзината недопрена убавина служи како потсетник за важноста на зачувувањето на природните чуда на нашата планета. Да се надеваме дека преку колективен напор, оваа извонредна река ќе биде законски заштитена, овозможувајќи им на идните посетители да се восхитуваат на нејзините каскади и да уживаат во оваа недопрена природа како бегство од секојдневната реалност.
Автор: м-р Бојана Алексова
Оваа статија е прочитана 52 пати!
