Изминатите денови, во реномираното меѓународно списание Geoheritage (фактор на влијание 2.9) беше објавен научен труд со наслов: Прелиминарна проценка на хидролошкото наследство во Македонија: Нов придонес кон заштитата на геодиверзитетот (Preliminary Assessment of Hydrological Heritage in Macedonia: A Novel Contribution to Geodiversity Protection). Истражувањето е спроведено од меѓународен тим на експерти (Македонија, Србија и Шведска). Како дел од тимот од Македонија се јавува м-р Бојана Алексова како главен автор на трудот, додека коавтор е д-р Ивица Милевски, професор на Природно-математичкиот факултет при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.Во трудот е направена инвентаризација, класификација и евалуација на хидролошкото наследство во Македонија, при што клучните хидролошки објекти се категоризираат во четири главни групи: Речни сливови, вклучувајќи реки и водопади Извори, класифицирани како карстни и термални Природни езера, поделени на тектонски, глацијални, свлечишни, денудациони и карстни Мочуришта
Овој труд е прва евалуација на значајните хидрографски објекти во Македонија според моделот за проценка на геолокалитети (Geosite Assessment Model – GAM). Студијата е структурирана во два главни сегменти: првиот дел дава преглед на најзначајното хидролошко наследство во земјата, додека во вториот дел, со примена на GAM-методологијата, се анализираат десет глацијални езера, селектирани врз основа на нивната површина и значајност. Овие езера се наоѓаат главно во високопланинските региони на Шар Планина, Кораб, Дешат, Баба, Стогово, Јабланица и Јакупица, подрачја кои претставуваат значајни природни ресурси во земјата.Наодите покажуваат дека глацијалните езера во Македонија се изложени на значајни промени на водостојот, предизвикани од климатските промени. Користејќи квантитативен пристап преку GAM-моделот, истражувањето ги оценува вредностите, како што се научната, едукативната, естетската и туристичката вредност на езерата, како и дополнителните вредности, вклучувајќи пристапност, инфраструктура и едукативни ресурси.Анализата покажа значителни разлики во вредноста на проучените глацијални езера, при што одредени езера демонстрираат поголем научен и туристички потенцијал во однос на другите. Дополнително, резултатите укажуваат на тоа дека постојните мерки за заштита на глацијалните езера во Македонија се недоволни и дека е неопходно воведување на нови за нивно зачувување. Во таа насока, студијата предлага неколку стратегии за одржлив менаџмент на хидролошкото наследство, меѓу кои:
Воведување на специјални заштитни режими за глацијалните езера, особено во контекст на климатските промени, кои веќе имаат негативно влијание врз нив; Развој на геотуризам во согласност со принципите на одржливо управување, со цел промоција на природните вредности без нарушување на екосистемот; Подигнување на јавната свест преку едукативни кампањи и научно-популарни содржини, кои ќе овозможат подобро разбирање на значењето на глацијалните езера како составен дел од природното (гео и хидролошко) наследство на Македонија.
Покрај останатото, овој труд претставува чекор кон официјално „признавање“ на хидролошките објекти како дел од националното геонаследство и нивно интегрирање во националните и меѓународните стратегии за заштита. Имајќи ја во предвид нивната зголемена ранливост, нагласена е потребата за заштитни мерки и научно засновани препораки за одржливо управување и зачувување на глацијалните езера во рамките на пошироките напори за заштита на геодиверзитетот (линк до публикацијата).
Благодарност до сите членови на тимот кои дадоа значителен придонес во финализирањето и објавувањето на ова истражување. Посветеноста, експертизата и континуираната поддршка беа клучни за реализација на оваа идеја.
Во трудот е направена инвентаризација, класификација и евалуација на хидролошкото наследство во Македонија, при што клучните хидролошки објекти се категоризираат во четири главни групи:
Речни сливови, вклучувајќи реки и водопади
Извори, класифицирани како карстни и термални
Природни езера, поделени на тектонски, глацијални, свлечишни, денудациони и карстни
Мочуришта
Наодите покажуваат дека глацијалните езера во Македонија се изложени на значајни промени на водостојот, предизвикани од климатските промени. Користејќи квантитативен пристап преку GAM-моделот, истражувањето ги оценува вредностите, како што се научната, едукативната, естетската и туристичката вредност на езерата, како и дополнителните вредности, вклучувајќи пристапност, инфраструктура и едукативни ресурси.
Анализата покажа значителни разлики во вредноста на проучените глацијални езера, при што одредени езера демонстрираат поголем научен и туристички потенцијал во однос на другите. Дополнително, резултатите укажуваат на тоа дека постојните мерки за заштита на глацијалните езера во Македонија се недоволни и дека е неопходно воведување на нови за нивно зачувување. Во таа насока, студијата предлага неколку стратегии за одржлив менаџмент на хидролошкото наследство, меѓу кои:
Воведување на специјални заштитни режими за глацијалните езера, особено во контекст на климатските промени, кои веќе имаат негативно влијание врз нив;
